Aptomat chống dò dòng và chống giật là một thiết bị quan trọng, giúp bảo vệ hệ thống lưới điện và các thiết bị điện trong gia đình hay công trình. Trong nhiều loại CB, RCBO là một lựa chọn đáng xem xét. Hãy cùng  Điện Năng Đồng Nai khám phá thêm về RCBO để tìm ra lựa chọn phù hợp nhất.

 

RCBO là gì ?

        RCBO ( Aptomat chống dò dòng và chống giật ) là một thiết bị điện tử có chức năng ngắt mạch khi phát hiện dòng điện rò hoặc dòng điện quá tải, bảo vệ hệ thống lưới điện và các thiết bị điện khỏi những hư hỏng có thể xảy ra. RCBO là viết tắt của Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection, có nghĩa là Aptomat chống dò dòng và chống giật. 

         RCBO là một sự kết hợp giữa MCB ( Aptomat chống quá tải ) và RCCB ( Aptomat chống dò dòng ), vì vậy nó có thể đáp ứng được nhiều yêu cầu an toàn cho hệ thống điện. RCBO có nhiều loại khác nhau, phân biệt theo dòng điện định mức, điện áp định mức, loại cảm ứng, loại cơ cấu ngắt, loại kích thước, loại chuẩn,... Khi lựa chọn RCBO, cần phải xem xét các thông số kỹ thuật của thiết bị, đặc biệt là khả năng ngắt mạch và độ nhạy của RCBO. Ngoài ra, cần phải tuân thủ các quy định về thiết kế, lắp đặt và sử dụng RCBO theo các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế.

Các loại RCBO hiện có trên thị trường

       

        Mạng lưới điện dân dụng 1 pha và mạng lưới điện sản xuất 3 pha là hai loại điện thường gặp ở Việt Nam. Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, người dùng có thể chọn một trong hai loại mạng lưới này. Để bảo vệ thiết bị điện và an toàn cho người sử dụng, cần phải lắp đặt thiết bị RCBO cho mỗi loại mạng lưới. RCBO 1 pha được dùng cho mạng lưới điện dân dụng 1 pha, có khả năng cắt điện cho cả hai dây điện là dây pha và dây trung tính. RCBO 3 pha được dùng cho mạng lưới điện sản xuất 3 pha, có khả năng cắt điện cho ba dây pha và một dây trung tính. Việc sử dụng RCBO đúng loại và đúng cách sẽ giúp tiết kiệm điện năng, tăng hiệu suất hoạt động và giảm nguy cơ cháy nổ do rò điện.

Tùy theo số cực và dòng định mức, RCBO có thể được phân loại thành các loại sau:

- Aptomat RCBO (1P+N, 2P): Đây là loại RCBO có một cực dây nóng và một cực dây trung tính. Nó được sử dụng cho hệ thống điện dân dụng có điện áp 220VAC - 240VAC. Khi có sự cố rò điện, RCBO sẽ ngắt nguồn điện để bảo vệ người và thiết bị.

- Aptomat RCBO (3P, 3P+N, 4P): Đây là loại RCBO có ba cực dây nóng hoặc ba cực dây nóng và một cực dây trung tính. Nó được sử dụng cho hệ thống điện công nghiệp có điện áp 380VAC - 415VAC. Khi có sự cố quá tải hay ngắn mạch, RCBO sẽ cắt dòng điện để bảo vệ hệ thống.

        Aptomat RCBO có dòng định mức khác nhau tùy theo công suất và tải của hệ thống điện, RCBO có thể có dòng định mức từ 63A đến 500A. Dòng định mức này sẽ xác định khả năng chịu tải và cắt dòng của RCBO. RCBO là thiết bị quan trọng trong hệ thống điện, giúp đảm bảo an toàn cho người sử dụng và tăng tuổi thọ cho thiết bị. Khi lựa chọn RCBO, cần chú ý đến các thông số kỹ thuật như số cực, dòng định mức, điện áp làm việc, dòng rò định mức và thời gian cắt ngắn nhất.

Cấu tạo của RCBO

 

Aptomat RCBO có cấu tạo gồm các bộ phận sau:

         - ARC divider - Buồng dập hồ quang: Đây là bộ phận dùng để giảm nhiệt độ và cường độ của hồ quang điện khi tiếp điểm ngắt mở. Buồng dập hồ quang có nhiều tấm kim loại xếp chồng lên nhau, tạo ra các khoảng trống để chia nhỏ hồ quang. Buồng dập hồ quang được bao bọc bởi các vật liệu cách điện để tránh tiếp xúc với các phần khác của RCBO. Hồ quang còn được sinh ra ở tiếp điểm chính của RCBO.

 

     

        - RCD circuit board - bảng mạch RCD: RCD là thiết bị dùng để ngắt mạch khi có sự chênh lệch giữa dòng điện pha và dòng điện trung tính, do có sự rò điện ra vỏ hoặc đất. Bảng mạch RCD gồm một cuộn cảm ứng, hai dây dẫn điện chạy qua cuộn cảm ứng. Khi hai dây dẫn có cùng cường độ dòng điện, cuộn cảm ứng không tạo ra từ trường. Khi hai dây dẫn có cường độ dòng điện khác nhau, cuộn cảm ứng tạo ra từ trường, làm hoạt động một cơ cấu ngắt tiếp điểm.

          - Thermal Overload detection: Đây là bộ phận phát hiện quá tải nhiệt, do dòng điện quá lớn chạy qua RCBO. Bộ phận này gồm một thanh kim loại uốn cong, có tính năng co giãn theo nhiệt độ. Khi nhiệt độ tăng cao, thanh kim loại uốn cong sẽ biến dạng, làm ngắt tiếp điểm.

         - Manual switch: Đây là công tắc đóng/mở RCBO bằng tay, để kiểm tra hoặc thử nghiệm hoạt động của RCBO.

         - RCD test button: Đây là nút kiểm tra RCD, để xem RCD có hoạt động tốt hay không. Khi nhấn nút này, sẽ tạo ra một dòng rò nhỏ, làm kích hoạt RCD và ngắt mạch.

        - Short circuit detection coil: Đây là cuộn dây phát hiện ngắn mạch, do dòng điện quá lớn chạy qua RCBO. Cuộn dây này sẽ tạo ra từ trường lớn, làm hoạt động một cơ cấu ngắt tiếp điểm.

          - RCD toroid - RCD hình xuyến: Đây là bộ phận nhạy cảm của RCD, gồm một biến dòng vi sai. Biến dòng vi sai có hình xuyến, bao quanh hai dây pha và trung tính. Biến dòng vi sai sẽ phát hiện sự chênh lệch giữa hai dây và tạo ra một tín hiệu điện để kích hoạt RCD.

          - ARC chute: Đây là máng dập hồ quang, gồm nhiều miếng kim loại xếp xen kẽ nhau. Máng dập hồ quang có chức năng hướng hồ quang vào buồng dập hồ quang, để giảm thiểu sự phóng điện và cháy nổ.

RCBO hoạt động như thế nào?

 

         

        RCBO là thiết bị bảo vệ điện có chức năng kết hợp giữa RCCB và MCB. RCBO có thể ngắt điện khi phát hiện dòng điện rò ra đất hoặc dòng điện quá tải, ngắn mạch. RCBO giúp bảo vệ an toàn cho người sử dụng và thiết bị điện, tránh những tai nạn như cháy nổ, giật điện.

         RCBO có cấu tạo gồm hai phần chính: phần cảm biến dòng rò ( RCCB ) và phần cảm biến quá dòng ( MCB ). Phần cảm biến dòng rò gồm một cuộn dây chứa một nam châm vĩnh cửu, được đặt xung quanh hai dây điện vào và ra của mạch điện. Khi mạch điện hoạt động bình thường, dòng điện vào và ra sẽ bằng nhau, do đó không tạo ra từ trường trong cuộn dây. Tuy nhiên, khi có sự cố rò dòng, dòng điện vào và ra sẽ khác nhau, do đó tạo ra từ trường trong cuộn dây. Từ trường này sẽ kích hoạt nam châm vĩnh cửu, làm di chuyển một thanh sắt được gắn với một công tắc. Công tắc này sẽ ngắt nguồn điện của mạch điện, ngăn chặn rò dòng.

        Phần cảm biến quá dòng gồm một cuộn cảm ứng được nối song song với một thanh kim loại cong. Khi mạch điện hoạt động bình thường, dòng điện qua cuộn cảm ứng sẽ không đủ lớn để làm cong thanh kim loại. Tuy nhiên, khi có sự cố quá tải hoặc ngắn mạch, dòng điện qua cuộn cảm ứng sẽ tăng đột ngột, do đó làm cong thanh kim loại. Thanh kim loại này sẽ tiếp xúc với một công tắc khác, làm ngắt nguồn điện của mạch điện, ngăn chặn quá dòng.

Tổng quan:

        Khi xảy ra rò điện: Khi phát hiện dòng điện rò vượt ngưỡng quy định, RCBO sẽ tự động ngắt mạch điện trong thời gian ngắn nhất.
        Khi xảy ra ngắn mạch và quá dòng: RCBO sử dụng bộ phận quá dòng để kiểm tra quá dòng thông qua mạch theo dõi dòng điện. Nếu dòng điện vượt quá mức quy định cho phép, RCBO sẽ tự động ngắt mạch để bảo vệ thiết bị

RCBO có những ưu điểm gì?

       RCBO có nhiều ưu điểm so với các thiết bị cắt đứt nguồn điện truyền thống như MCB (Miniature Circuit Breaker) hay RCCB (Residual Current Circuit Breaker). Một số ưu điểm của RCBO là:

        - RCBO có thể bảo vệ mạch điện khỏi cả hai loại lỗi rò dòng và quá dòng, trong khi MCB chỉ bảo vệ khỏi quá dòng và RCCB chỉ bảo vệ khỏi rò dòng.

         - RCBO có thể phân biệt được giữa lỗi rò dòng và quá dòng, do đó chỉ ngắt nguồn của phần mạch bị lỗi, không ảnh hưởng đến các phần mạch khác. Điều này giúp tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu thiệt hại cho thiết bị điện.

        - RCBO có thể phát hiện được lỗi rò dòng nhỏ, từ 10 mA trở xuống, do đó có thể bảo vệ an toàn cho người dùng trước khi bị giật điện. MCB và RCCB thường chỉ phát hiện được lỗi rò dòng lớn, từ 30 mA trở lên, do đó có thể không kịp ngắt nguồn khi người dùng bị giật điện.

           - RCBO có thể chịu được các tác động cơ học và nhiệt độ cao, do đó có độ bền cao và ít bị hỏng hóc.

RCBO nên được sử dụng ở đâu?

RCBO nên được sử dụng ở những nơi có yêu cầu cao về an toàn điện và tiết kiệm năng lượng, như:

- Nhà ở, văn phòng, trường học, bệnh viện, khách sạn, nhà hàng, cửa hàng, siêu thị, nhà máy, xưởng sản xuất, ...

- Những nơi có nhiều thiết bị điện sử dụng cùng lúc, như máy tính, máy in, máy photocopy, máy giặt, máy sấy, máy lạnh, tủ lạnh, bếp điện, lò vi sóng, ấm điện, quạt điện, đèn chiếu sáng, ...

- Những nơi có nguy cơ rò dòng cao, như nhà tắm, nhà bếp, phòng giặt ủi, phòng tập thể dục, hồ bơi, sân vườn, ...

         RCBO là một thiết bị điện thông minh và tiện lợi. Nó có thể giúp bạn bảo vệ an toàn cho mình và thiết bị điện của bạn. Bạn nên sử dụng RCBO để tận hưởng những lợi ích mà nó mang lại. Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và lắp đặt RCBO cho nhà bạn ngay hôm nay!

So sánh RCBO với MCB và RCCB

         

         RCBO và RCCB là hai thiết bị bảo vệ điện được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống điện. Cả hai đều có chức năng ngắt mạch khi phát hiện dòng rò rỉ đất, nhằm bảo vệ người sử dụng và thiết bị điện khỏi các nguy cơ cháy nổ, giật điện. Tuy nhiên, RCBO và RCCB cũng có những khác biệt quan trọng mà người dùng cần biết để lựa chọn và sử dụng phù hợp.

         RCCB là viết tắt của Residual Current Circuit Breaker, hay còn gọi là cầu dao chống rò. Đây là thiết bị chỉ có khả năng phát hiện và ngắt mạch khi có dòng rò rỉ đất, không có khả năng bảo vệ quá tải hay ngắn mạch. Do đó, RCCB thường được kết hợp với MCB để tăng cường tính bảo vệ của hệ thống điện.

         MCB là viết tắt của Miniature Circuit Breaker, hay còn gọi là cầu dao tự động nhỏ. Đây là thiết bị có khả năng phát hiện và ngắt mạch khi có quá tải hay ngắn mạch xảy ra, nhằm bảo vệ thiết bị điện khỏi hư hỏng. Tuy nhiên, MCB không có khả năng phát hiện và ngắt mạch khi có dòng rò rỉ đất.

         RCBO là viết tắt của Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection, hay còn gọi là cầu dao chống rò kết hợp chống quá tải. Đây là thiết bị có khả năng kết hợp các chức năng của RCCB và MCB, tức là có thể phát hiện và ngắt mạch khi có dòng rò rỉ đất, quá tải hay ngắn mạch. Do đó, RCBO là thiết bị bảo vệ điện toàn diện nhất trong ba loại trên.

         Như vậy, RCBO và RCCB có điểm chung là đều có khả năng chống rò, nhưng RCBO còn có thêm khả năng chống quá tải và ngắn mạch. Còn MCB thì không có khả năng chống rò như RCBO, chỉ có khả năng chống quá tải và ngắn mạch.

Cách lắp đặt RCBO

Để lắp đặt RCBO, bạn cần thực hiện các bước sau:

- Tắt nguồn điện chính của tủ điện hoặc phòng bạn muốn lắp RCBO.

- Sử dụng bút thử điện để kiểm tra xem nguồn điện đã được tắt hoàn toàn hay chưa. Nếu vẫn còn điện, bạn phải tìm ra nguyên nhân và khắc phục trước khi tiếp tục.

- Chọn RCBO phù hợp với dòng điện và độ nhạy của thiết bị bạn muốn bảo vệ. RCBO phải có dòng điện nhỏ hơn hoặc bằng dòng điện của thiết bị và có độ nhạy lớn hơn hoặc bằng 10mA.

- Lắp RCBO vào tủ điện ở vị trí mong muốn. Bạn có thể dùng tua vít để gài RCBO vào thanh ray hoặc ốc vít của tủ điện.

- Kết nối dây trực tiếp và dây trung tính của thiết bị vào các đầu cuối của RCBO. Bạn phải đảm bảo rằng dây trực tiếp được kết nối vào đầu cuối L (line) và dây trung tính được kết nối vào đầu cuối N (neutral) của RCBO. Bạn cũng phải siết chặt các ốc vít để cố định dây.

- Kết nối dây đất của thiết bị vào thanh đất của tủ điện. Bạn cũng phải siết chặt ốc vít để cố định dây.

- Bật nguồn điện chính của tủ điện hoặc phòng bạn đã lắp RCBO. Kiểm tra xem RCBO có hoạt động bình thường hay không bằng cách nhấn nút test trên RCBO. Nếu RCBO ngắt mạch, có nghĩa là bạn đã lắp đặt thành công. Nếu không, bạn phải kiểm tra lại các kết nối và khắc phục sự cố.

Một số lưu ý quan trọng khi sử dụng RCBO

         RCBO là thiết bị bảo vệ điện an toàn và hiệu quả, nhưng để sử dụng chúng đúng cách, người dùng cần lưu ý một số điều sau:

        - Trước khi lắp đặt RCBO, cần kiểm tra kỹ chất lượng và tính năng của thiết bị, đảm bảo không bị hỏng hóc hay sai số. Trong quá trình sử dụng, cần thường xuyên kiểm tra hoạt động của RCBO, ít nhất một tháng một lần, để phát hiện và xử lý kịp thời các sự cố có thể xảy ra.

         - Nếu RCBO được lắp ở những nơi có độ ẩm cao, như nhà bếp, nhà tắm, máy giặt, máy bơm nước,... cần phải có biện pháp bảo vệ thêm, như lắp thêm cầu dao chống rò điện có độ nhạy cao, hoặc đặt RCBO ở những nơi khô ráo và thoáng mát. Điều này giúp tránh tình trạng đọng nước làm giảm hiệu suất của RCBO, hoặc gây ngắn mạch và cháy nổ thiết bị.

          - Nên mua RCBO của những thương hiệu uy tín và có chứng nhận chất lượng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Ngoài ra, cần tuân thủ theo hướng dẫn lắp đặt và sử dụng của nhà sản xuất, không tự ý thay đổi hay sửa chữa thiết bị mà không có sự cho phép của bên liên quan.